Baldintzarik Gabeko Oinarrizko Errenta (aurrerantzean, BGOE) esleipen ekonomiko publiko bat da, herritar guztien oinarrizko beharrak aseta egon daitezen bermatzeko. Eusko Jaurlaritzak ordainduko die EAEan bizi diren pertsona guztiei. Zenbatekoa hilean 900 eurokoa izango litzateke 18 urtetik gorakoentzat edo adingabe independizatuentzat, eta zenbateko horren% 30ekoa, 270 euro, 14 urtetik beherakoentzat, eta% 50ekoa, 450 euro, 14 eta 18 urte bitartekoentzat.
BGOE baldintzarik gabekoa, unibertsala eta banakakoa izango litzateke.
- Baldintzarik gabe, hura jasotzeko ez baita inolako baldintzarik bete beharko, 3 hilabeteko aurretiazko bizileku-aldia justifikatzea izan ezik (erroldatuta egon zein ez).
- Unibertsala, bakoitzak dituen diru-sarrerak edo ondarea kontuan hartu gabe kobratuko litzatekeelako.
- Banakakoa, pertsona bakoitzari ordainduko litzaiokeelako, norekin bizi den kontuan hartu gabe.
Helburu nagusia pobreziari amaiera ematea da. Eta horri lotuta, gutxieneko nahikotasun ekonomikoa bermatzea, bizitza-proiektuei askatasun eta autonomia handiagoz ekiteko. Askatasuna ezinezkoa da baliabiderik ez badugu; askatasunak baliabide nahikoak eskatzen ditu. Horrek, zauritzen gaituenari, menderatzen gaituenari uko egiteko eta ezetz esateko negoziazio-botere bat dakar; guztiok benetan berezkotzat sentitzen ditugun interdependentzia, lan eta bizitza batzuei baietz esan ahal izateko.
Honako bi helburu hauek ere baditu BGOEk: bata, Europar Batasunean, oro har, hiru hamarkada baino gehiagoko historian pobreziarekin amaitzeko gai ez direla frogatu den gutxieneko errenta bermatu eta baldintzatuen ereduekin amaitzea: horrek Euskal Autonomia Erkidegoko DSBEri eragingo dio, eta BGOEk ordezkatuko du; eta, bestea, errentaren birbanaketa errotik hobetzea, behar den moduan birfinantzatuz, eta, azkenik, BGOEk behar bezala finantzatuko du.
Lehenik eta behin, eskubide unibertsala delako, osasuna edo hezkuntza bezala, eta horrek inori ez ukatzea eskatzen du. Bigarrenik, BGOE pertsona guztiei emateak, aberatsak edo pobreak izan, ez duelako esan nahi aberatsenak onuradun ateratzen direnik, zerga bidez, BGOEren bidez jasotakoa baino ordainketa handiagoekin lagundu beharko dutelako.
BGOEren zimenduen lehen zutabea etikoa edo arauemailea da. BGOEk erakutsi du, ikerketa akademikoak, eztabaidak eta esperimentu sozialak egiten ari den urteetan, bidezko proposamena dela. Bigarren zutabea teknikoa da soilik, eta neurri horren bideragarritasunari buruzko galderan oinarritzen da. BGOE ez da utopia bat: ikerketa askoren arabera, bere ezarpena, politika ekonomiko eta sozialaren neurri bezala, gaur egun gauzagarria da.
Izan ere, bizi-baldintza materialak bermatzeko modu gisa ulertuta, herritarren askatasuna areagotuko luke; pertsona pobretuei bizimodu independenteagoa erraztuko lieke, eta gaitasuna emango lieke beren ahotsa entzunarazteko eta globalizazioaren izenean alde guztietan gertatzen diren desjabetze-prozesuei modu artikulatuan aurre egiteko. Beste batzuen baimenarekin bizi beharrik ez izatea ahalbidetuko luke.
Pobreziaren atalasetik gorako zenbatekoa duen BGOE batekin, lurralde bateko kontsumo-unitate bakoitzeko diru-sarreren bataz-bestekoaren % 60an estatistikoki finkatuta (ELGAk eta Europar Batasunak ezartzen duten bezala), ez dago zalantzarik pobrezia ekonomikoa desagertu egingo litzatekeela. Gainera, BGOEk gizarte-bazterketaren kausa ez-ekonomikoak eraginkortasun handiagoz tratatzen lagunduko luke.
Dena den, desberdintasuna ez dator soilik arrazoi ekonomikoetatik. Badira beste faktore batzuk, desberdintasun ekonomikoa sor dezaketen arren, hainbat jatorri dituztenak. Badira antzinako giza gizarteen berezko sustrai estrukturalak dituztenak, hala nola sistema heteropatriarkala, emakumeek gizonen aurrean duten mendeko posizioa eragiten duena; baina badira, halaber, ezaugarri pertsonaletatik eratortzen direnak, eta, azkenik, gaitasunak, talanteak, aurreiritziak eta abarren esparruan desberdintasunak areagotu eta sendotu ditzaketenak.
Desberdintasunik gabeko gizartea bilatzeak funtsezko aldaketa bat eskatzen du, BGOE bati eska dakiokeenaz harago doana.
BGOEk bermatutako eta baldintzatutako gutxieneko prestazioekiko (DSBE edo BGDS, adibidez) aldea du eremu guztietan:
- Gai da pobreziarekin amaitzeko, eta hori ezin egin izan du EAEn 30 urte baino gehiago egon ondoren, DSBE; izan ere, Pobreziari eta Gizarte Desberdintasunei buruzko 2018ko Inkestaren datuen arabera, erkidego horretan pobrezia-egoeran zeuden pertsonen % 31k ezin izan zuten prestazioa jaso, eta sartu zirenen erdiek egoera horretan jarraitzen zutela adierazi zuten.
- Administrazio-sinpletasuna eta kudeaketa-kostu ekonomikoak Lanbide-Euskal Enplegu Zerbitzuko eta Gizarte Segurantzako administrazioek gaur egun eskaintzen dituztenak baino txikiagoak izango dira.
- BGOE ex-ante jasotzen da, hau da, DSBE eta BGDS kobratzea (ex-post) ahalbidetzen duten pobrezia-baldintzak betetzen direla frogatu gabe, eta horrek, funtsean, bazterketaren aurkako prebentzio-neurri bat ematen du.
- BGOEk aukera ematen du baldintzapeko prestazioa jasotzen duen pertsonaren estigmatizazio sozialari lotutako kalte psikologiko eta moralak saihesteko, “Pertsona pobreei” soilik zuzenduta.
Oinarrizko Errenta Sarearen Elkarteko akademikoek egindako hainbat azterlanek erakutsi dute pobrezia-atalasearen berdina den BGOE bat finantza daitekeela (ikerketak Kataluniari, Espainiako Erresumari eta Gipuzkoari buruzko datu fiskalekin egin dira) PFEZaren erreforma erradikal baten bidez. Azterlanen ezaugarri komunak honako hauek dira:
- BGOE PFEZtik salbuetsita egongo litzateke.
- BGOE baino txikiagoa den edozein diru-prestazio publiko ezabatu egiten da, eta BGOE baino handiagoa denean, hura osatzen da hartzaileak gal ez dezan. EAEn BGOE baterako LPE sustatzen dugunok aldaketa bat sartu dugu, eta, nahiz eta jakin badakigun finantzaketa apur bat garestituko duela, beharrezkoa iruditzen zaigu koherentzia ideologikoagatik: kontribuzio-izaerako prestazioek (pentsioak eta langabezia-prestazioak) soldaten tratamendu bera izango dute, hau da, BBBk xurgatu beharrean, horri gehituko zaizkio eta, ondoren, dagokien PFEZaren zerga-kargaren mende jarriko dira.
- BGOE autofinantzatzen da, hau da, ez du egiturazko defizit garbirik sortzen. Horrek esan nahi du PFEZn ordura arte biltzen dena biltzen jarraitzen dela, BGOE finantzatzeko beharrezkoa denaz gain.
- Banaketa-eragina progresiboa da.
- Helduen% 50ek baino gehiagok, diru-sarrera txikiagoekin, errenta garbia hobetzen du egungo egoerarekin alderatuta, eta, jakina, baita adingabe guztiek ere.
- Statu quo-aren erreskate-klausula edo konpentsazio-klausula bat aurreikusten da errenta gordin baliokidearen 80. pertzentilaren azpitik dauden familientzat. Horrek esan nahi du % 20tik beherako etxe aberatsek (errenta handiena dutenek) ez dutela inoiz okerrera egingo erreformaren aurreko egoerarekin alderatuta.
- Progresibitate- eta banaketa-indizeen emaitzek oso balio argiak erakusten dituzte erreformaren ondorengo errentaren birbanaketan berdintasun handiagoa izatearen alde.
PFEZaren bidez BBBren finantzaketa simulatzeko ereduek balio izan dute haren ezarpena kimera bat zela planteatzen zuten kontrako ahots askori aurre egiteko, ez baitzen hori posible egingo zuen aurrekontu publikorik egongo. PFEZaren erreforma soilarekin, gure zerga-sistemaren zergarik garrantzitsuenarekin, finantzaketa bideragarria dela frogatu ondoren, finantzaketari buruzko eztabaida beste plano batean kokatzen da, askoz eskuragarriagoa eta, batez ere, etorkizun handiagokoa, gaur egun dauden zerga guztiei eta sor daitezkeen beste zerga berri batzuei heltzeko, BGOE ordaintzeari lotutakoak baino asmo zabalagoko zerga-erreforma baten helburuak hartzen saiatu ahal izango baitira.
Galdera hori behin eta berriz egiten da, eta lehen aldiz aurre egiten diote pertsona askok BGOEren ideiari. Erantzuna konplikatua da, bi arrazoirengatik: lehena, ezin delako frogatutako datuetan oinarritu; eta, bigarrena, erantzun zintzo batek zalantzan jarri behar duelako enpleguari ematen zaion balioa (soldatapeko lana).
Inkestetatik eta, batez ere, esperientzia pilotuetatik ateratako datuek argi eta garbi adierazten dute kasu guztietan gutxiengoa dela lan-merkatua utzi eta BGOE baten ekarpenarekin bakarrik bizitzeko prest dauden pertsonen ehunekoa.
Bestalde, BGOE baldintzarik gabe, unibertsalki eta banaka jasotzean, biztanleriaren zati handi batek soldatapeko lana utziko duen beldurra, zalantzan jarri beharreko iritzi batetik abiatzen da. Lehenik eta behin, nahitaez onartu behar da enplegua ezin dela arau gorena izan, gure gizartean, herritar zentzuduna den aldetik (elkarrekikotasuna) enpleguari zor zaion ekarpena frogatzeko; izan ere, a) lanaren beste bi kontzeptu, etxekoa edo zainketakoa (gehienak emakumeek egiten dituzte) eta boluntariotza, funtsezkoak baitira, batez ere, bizitza erreproduzitzeko, eta, batez ere, bizitza erreproduzitzeko; izan ere, zerbitzu hori doakoa da, eta, b) gizarte batean oinarrituta dago, eta haren onurak ditu.
Bigarrenik, enpleguaren ikuspegi estatikoari aurre egin behar diogu, orain arte ezagutu dugun bezala existitzen jarraituko duen zerbait baita. Enpleguak ez du gaur egun arte izan duen papera izango etorkizunean. Teknologiak zokoratuta eta gizarteari zerbitzu emateko dituen gabeziengatik kritikatuta, bere etorkizuna ugalketa-lanak eta BBBk joan behar duten pakete beraren parte izatea da. Pakete hori modu orekatuan banatu behar da, pertsona guztien artean, aberastasunaren, lanen eta enpleguaren bidezko banaketa lortzeko.
Argi dago horrelako eskubide batek, desiragarria izateko, ordainsari nahikoa (ez doan lan egiteko “eskubidea”, dagoeneko badagoena) eta lan-baldintza duinak izateko eskubidea izan beharko lukeela; sozialki erabilgarria edo “etikoa” izan beharko lukeela (ez du balio enplegua handitzeak, adibidez, armak fabrikatuz edo kutsatuz); eta, gainera, langilearentzat zentzuren bat izan beharko lukeela.
BGOE bide merkeagoa, efizienteagoa eta ekitatiboagoa da gizarte-lana (ez soilik soldatapeko enplegua) herritar guztien artean hobeto banatzeko, eta ez hertsatzeko moduan, ezta modu autoritarioan ere. Banaketa hori suspertu lezake, pertsona askorentzat posible eta desiragarria baita ordu gutxiago lan egitea, beste batzuek libre uzten duten espazioa bete ahal izateko; horrela, sortutako enpleguak aukera gehiago izango lituzke sozialki aintzatetsia izateko. BGOEk gaur egungoa baino aukera zabalagoa ahalbidetuko luke, benetan borondatezkoak diren lan-dedikazioa eta malgutasuna eta behin-behinekotasuna.
angileen biziraupena bermatzeko moduko BGOE batek negoziazio-indar handiagoa emango lioke lan-harremanaren alderik ahulenari; izan ere, gutxieneko baliabide batzuen jarraitutasunari dagokionez ziur, patronalaren xantaiari aurre egin ahal izango lioke, negoziazioak errealismo eta sinesgarritasun handiagoz orekatuz. Horrela, BGOE batek enpresa munduarekiko independentzia sozioekonomikoa emango lieke langileei, eta, beraz, lan harremana ez litzateke hain asimetrikoa izango.
BGOEk eraginkortasunez helduko lioke emakumeen desberdintasunaren eta mendekotasunaren arrazoi nagusietako bati, eta horiei guztiei zentzuzko finantza-autonomia emango lieke. Horrek ez du esan nahi gizarte heteropatriarkala eta haren ondorioak amaituko direnik. Ezta bere gaitz larri bat, indarkeria matxista, ezabatzea ere.
Hala ere, kasu batzuetan, autonomia ekonomiko handiago hori indarkeria-zikloetatik irtetea errazteko tresnetako bat izan liteke.
Era berean, BGOEk emakumeei emango liekeen askatasun eta autonomia handiagoa – Emakumeak baitira lan-munduan sartzeko aukera-desberdintasuna lotsagabeen pairatzen dutenak, enpleguen prekarietatea, lanen gutxiespena eta lan-eremuetako jazarpen- eta indarkeria-prozesuak – Tresna baliotsua litzateke egoera horri negoziatzeko gaitasun handiagoarekin eta indar-harreman hobearekin aurre egiteko.
Gainera, Diru-sarrerak Bermatzeko Errentak ez bezala (bizikidetza-unitate gisa familia hartzen du eta kideetako bat izendatzen du hartzaile gisa), kide batzuek besteekiko duten mendekotasun ekonomikoa sendotuz, BGOE pertsona bakoitzari emango litzaioke banaka, bizikide guztientzat autonomia ekonomiko handiagoa ahalbidetuz, eta, horrela, beste mota bateko loturak eta bizimoduak ezartzeko aukera emango litzateke, familia nuklearraren araberako eredu ekonomikotik eta mendekotasun ekonomiko txikiagoetatik harago. Ildo horretan, errenta pertsonalizatzea beste mugarri bat da politika publikoak gero eta gehiago “ohitzearen” aurkako borrokan.
Langabeziak, lan-baldintza txarrek eta lan-prekarietateak ez dute langileen maila guztietan antzeko eraginik. Adina behin eta berriz adierazten den bereizketa-faktorea da. Hain zuzen ere, gazteek dituzte langabezia-indizerik handienak, lan-prekarietatearen indizeak, enplegua izatearekin bateragarria den pobreziaren indizeak eta familiatik kanpo bizitza autonomoa bermatuta ez edukitzeagatiko ondoezaren indizeak, pobrezian erortzeko arriskurik gabe. BGOE bat onuragarria izango litzateke gazteentzat. Askatasuna areagotuko zitzaion, dudarik gabe.
Onena da BGOE unibertsalki ezartzea, edo, gutxienez, eremu politiko oso zabaletan, adibidez, Europar Batasunean. Izan ere, EBn IL baterako sinadura bilketa abian da, eta milioi bat sinadura biltzen saiatuko da aurtengo irailerako, Europako Parlamentuan sartu ahal izateko. Baina, hori alde batera utzita, politikoki egingarria den lurraldeetan esperientziak sortzea posible eta komenigarria da. Euskal Autonomia Erkidegoak, BGOE bat ezarriz gero, Espainiako Erresumako beste erkidego batzuetan jarraitu beharreko adibide bat eskain dezake, eta hori gertatu zen 1989an Gizarteratzeko Gutxieneko Diru-sarrera (GMI) sartu zenean, egungo DSBEaren aitzindaria.
Hala ere, ezin da zehatz-mehatz jakin zer eragin izango lukeen beste erkidego batzuetako pertsonen etorreran. Gure ustez, aurreiritzietatik ihes egin behar da, eta kontuan hartu behar da pertsonak migratzera eramaten dituzten arrazoiei buruzko azterlan gehien-gehienek diotena. Horiek ez dute helburu batera migratzen, hipotetikoki lor ditzaketen baliabide publikoengatik. EAE da, duela 3 hamarkada baino gehiagotik, Espainiako Estatuko zenbateko handiena duen berme-errenta duen autonomia, eta, hala ere, horrek ez du eragin etorkinen indizeak Espainiako Erresumako altuenak izatea.
Oro har, eta gehienbat, pertsonek nahiago dute beren etxeak ez utzi eta berriro beste leku batean hasi. Migrazio-prozesuak konplexuagoak dira hori guztia baino. Bestalde, horrelako ekimen bat abian jartzeak beste erkidego batzuetako gizarte-eragileak motibatu litzake, beren administrazioei antzeko neurriak onar ditzaten eskatzera.
Aplikazio hipotetikoan ez dugu jarrera indibidualistak edo desmobilizatzaileak areagotuko dituen seinalerik aurkitzen. Enplegu prekarioetatik eta gaizki ordaindutakoetatik askatzeak eta norberaren bizi-autokudeaketaren gaitasuna handitzeak (ugazaben, bikoteen edo familien aurrean), hau da, azken batean, amestea pentsaezina zen askatasun-maila irabazteak, BGOE bezalako tresnarik gabe, ikuspegi baikor baterantz garamatza: ikuspegi sozial bat marrazten du, non bere existentzia materiala bermatua duen herritar batek bere antzeko jokabideetan modu askean zehaztea aukeratuko duen, konpromiso komunitario batekin.
Nolanahi ere, gizarte-mobilizazioa ezin da egon gizarteak indibidualismoa gainditzearen mende, ezta pertsonak hilaren amaierara iristeko ezintasunarekin elikatzearen mende ere. Gizarte batek gabezia-baldintza erlatiboen bidez mobilizatzeko duen gaitasunari eustea ez dirudi argudiorik onena IBBren aurka egiteko. Aitzitik, pentsa dezakegu pertsonek, komunitate- eta lankidetza-harremanak behar dituzten gizarte-izakiak diren aldetik, beren denboraren zati bat komunitatean kolaboratzen eta inplikatzen emateko joera izango dutela, ordu-eskuragarritasun handiagoarekin eta ziurgabetasun ekonomiko txikiagoarekin. Horregatik uste dugu BGOEk kultura aldatzen lagunduko lukeela, gizarte justuago, askeago eta solidarioago batera hurbiltzen gaituena.
Mundu guztia dago zergen ekarpenaren mende (ez ahaztu zergak ez direla PFEZa soilik, eta, bide batez esanda, BGOE salbuetsita egongo da), eta, gainera, bere kideen bizi-premiak aseta dituen gizarte batek elkartasun- eta lankidetza-egoera ohikoagoak ekarriko lituzke gaur egun baino, bai eta kultura-, arte- eta jolas-arloko ekarpenak ere, ongizate pertsonal handiagoaren ondorioz.
Zaintzaren funtsezko lana, denbora luzean gutxietsia eta ia emakumeei bakarrik dagokiena, gizarteari ekarpena egitea komenigarriena izango litzatekeen harreman pertsonal eta sozialen eremuetako bat da.
Orain, PFEZaren aitorpenaren bidez, zenbait onura sozial publiko jasotzeko ekarpena egiten dugu, hala nola osasuna, hezkuntza, etab., BGOErekin are gehiago orekatuko litzateke jasotzen duguna eta legez ematen duguna. Gizartearen onurarako borondatez emandakoaz gain.
Gainera, ezin da esan gaur egun elkarrekikotasuna bermatuta dagoenik enpleguaren bidetik egiten den ekarpenaren bidez. Zaintzaren funtsezko lana, mendeetan gutxietsita eta gaizki banatuta egon dena, gizarte-ekarpena ekoizpen-sistemara mugatu ezin izatearen adibide argia da.
Bestalde, argi dago enplegu asko daudela, gizarte osoari ezer ez ekartzeaz gain, kalte larria egiten diotenak, gure espazioaren barruan eta kanpoan (adibidez, armagintzan), eta haien izateko arrazoi bakarra gizarte pribatuentzat onurak lortzea da.
Ekoizpena ekonomia sozial eta solidarioaren jardueretara (borondatezkoak edo asoziatiboak) birbideratzea bultzatuko luke; zainketen ekonomiara (bizitza sistema sozioekonomikoaren erdigunean jartzen du); denbora-bankuetara eta tokiko beste truke-sistema batzuetara; kontsumo-ekoizpeneko zirkuitu motzetara, autoekoizpenera eta autogestiora, etab.
Produktibitate ekonomikoa handitu ez arren, hazkunderik gabeko oparotasuna bultzatzen duten eta eskulan gehiago behar duten jardueretarako laguntza izango litzateke, nekazaritza ekologikorako adibidez. Beraz, BGOEk zuzenean eta zeharka lotzen du trantsizio sozioekonomikoa: horren bidez, gero eta leku handiagoa uzten zaio merkataritzaz kanpoko ekoizpen bati, sozialki eta ekologikoki erabilgarria, kooperatiboari, autonomoari, hau da, giza eskalako ekonomia pluralari eta biosfera errespetatzen duenari.
Gure bizimodua aukeratzeko gonbidapena litzateke, bai eta gure kontsumo- eta ekoizpen-ohiturak gutxiagorekin hobeto bizitzera bideratzekoa ere. Gainera, lan-alienazioaren dinamika hausten du, bakoitzari bere finantza-autonomia bermatzen baitio, eta edozein lan ez-duin, ez-solidario (belaunaldi barrukoa edo intergenerazionala), osasunarentzat eta/edo ingurumenarentzat arriskutsua dena, errefusatu egiten baitu. Enpresaren eta langilearen arteko indar-harremana berritzen du, eta babes-ezkutu bat da lan-hobekuntzak aldarrikatzeko orduan.
Oinarrizko errenta bera, baldintzarik gabea, unibertsala eta indibiduala, toki bakar batean dago: Alaskako estatua, Estatu Batuetako berdinzaleenetako bat dena, baina adibideak ere ez du gehiegi balio, zenbatekoa oso txikia baita: urtean 1.500 dolar dira, eta ez da nahikoa herritarren oinarrizko beharrak asetzeko eta bide alternatiboak planteatzeko.
Bestalde, Mexiko Hirian, eta orain herrialde osoan, pentsio unibertsala ezarrita dago: 68 urtetik gorakoentzako baldintzarik gabeko oinarrizko errenta. Eta badirudi jendeak, oinarrizko kontsumo-gaitasuna hobetzeaz gain, bere eguneroko gastuak kudeatzeko orduan autonomoago sentitzen dela (adibidez, emakume askok ospatzen dute bikotekideari dirua eskatzera behartuta ez egotea).
Baina, batez ere, esperimentuak egiten ari gara nonahi, behin-behineko zantzuak ikusteko, baina adierazgarriak. Ikus ditzagun adibide batzuk. Finlandian, autonomoek eta enpresaburu txikiek ekintzailetza areagotzea, eta elkarte-bizitza ere garatzea; Kanadan, buruko gaixotasunak murriztea eta dibortzio-tasa handitzea; Indian, kooperatibismoaren hedapena eta osasuna eta etxebizitza eskuratzeko aukera handiagoa (eta hobea); Bartzelonan, prestakuntza-jarduerekin jarraitzeko joera handiagoa, eta oinarrizko produktuak eskuratzeko aukera handiagoa. Oro har, ikusten da jendeak nahiago duela prestakuntza jaso, zorrak kitatu (hau da, finantza-estresa murriztea) eta, hortik aurrera, lan egokiagoak bilatu.
Edonola ere, esperimentuek datu itxaropentsuak ematen badituzte ere, nahitaez galdetu behar da ea sufragio unibertsala edo esklabotzaren abolizioa edo gaur egun gozatzen dugun osasun eta hezkuntza unibertsal eta baldintzarik gabea aldarrikatu aurretik esperimentatu behar izan zen.
Beraz, premiazkoa da bide horretan sakontzea, pertsonen existentzia materiala ziurtatuz, baita diru-baliabideekin ere (BGOE, adibidez). Bizitza dago jokoan (literalki, batzuetan), eta duintasun- eta askatasun-baldintzetan bizi ahal izatea dago jokoan.
Lege bihurtzen denean, EAEn bizi den pertsona orok, gutxienez hiru hilabeteko bizilekua duela egiaztatzen badu, eskubidea izango du BGOE hori eskatzeko. Gure ustez, juridikoki hala gertatu behar da; izan ere, 1966ko Eskubide Ekonomiko, Sozial eta Kulturalen Nazioarteko Itunean, aurrerantzean PIDESC, Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsala garatzen duen eta Espainiako ordenamendu juridikoaren parte den nazioarteko funtsezko erreferentea, Espainiak berretsia eta 1977ko apirilaren 30eko 103. zenbakiko BOEn argitaratua izan ondoren, 7. artikuluan, “Bere bizitza duineko 11.a familia eta pertsona izateko baldintza” guztiak aldarrikatzen ditu, baita “1. mailako eskubide duin bat ere” ere.
Era berean, PIDESCen 2.1 artikuluak estatu sinatzaileek horiek betetzeko konpromisoa hartzea eskatzen du, honako hau ezartzen duenean: “Itun honetako estatu alderdi bakoitzak neurriak hartzeko konpromisoa hartzen du, bai bere aldetik, bai nazioarteko laguntza eta lankidetzaren bidez, bereziki ekonomikoak eta teknikoak, dituen baliabideak ahalik eta gehien erabiliz, arian-arian, bitarteko egoki guztiak erabiliz, baita, bereziki, hemen aitortutako eskubide guztien erabateko eraginkortasuna lortzeko ere”.
Halaber, 1989ko Haurren Eskubideei buruzko Konbentzioak 27.1 artikuluan jasotzen du berretsi duten estatuek “haur orok bere garapen fisiko, mental eta espiritual, moral eta sozialerako bizitza-maila egokia izateko duen eskubidea” aitortzea, eta 27.3 artikuluan “estatu alderdiak konprometitzen ditu, beren baldintza nazionalen eta bitartekoen arabera, behar diren neurriak hartzera, gurasoei, haurrei eta beste pertsona batzuen eskubide eta laguntza materialari laguntzeko, bai eta horiei eraginkortasunez eta behar duten beste pertsona batzuei laguntza emateko ere”. Konbentzio beraren 4. artikuluan jasotzen da, halaber, neurri horiek hartzeko betebeharra, xedatzen diren errekurtsoetatik ahalik eta gehien.
BGOE onartzen ez bada, erantzukizun-eskakizunak plantea daitezke; izan ere, botere publikoak behartuta daude legeak betetzera, eta, arestian adierazi den bezala, erabat erabakigarriak dira aitortutako eskubideen eraginkortasun osoa arian-arian lortzeko betebeharrean, neurri ekonomiko eta teknikoak hartuz, eskura dituen baliabideen gehienekoraino, baita neurri legegileak hartzea ere. Eta, gaur arte, Espainiak betebehar hori hartu zuenetik ia 44 urte igaro badira ere, datuek erakusten dute ez dela lortzen ari; aldiz, BGOE bat ekonomikoki bideragarria den neurria da, eta, teknikoki, pertsona ororen eskubidearen erabateko eraginkortasuna lortzea ahalbidetzen du, beretzat eta bere familiarentzat egokia den bizi-mailan, baita elikadura, jantzi eta etxebizitza egokietan ere, eta existentzia-baldintzak etengabe hobetzeko aukera ematen du, Espainiako Lan Sozialaren Elkargo Sozialeko (Espainiako Lan Orokorreko Elkargo Sozialeko) kide edo Elkargo Sozial guztiek baieztatzen duten bezala.